Vào buổi sáng được tiêm vaccine Covid-19 của Moderna liều thứ hai, Shelly Kendeffy cảm thấy ổn. Nhưng đến chiều, cô bị sưng cánh tay và đau nhức cơ thể. Đến buổi tối, cơ thể Kendeffy bắt đầu xuất hiện các triệu chứng giống cúm.
Theo New York Times, Shelly Kendeffy, 44 tuổi, là kỹ thuật viên y tế tại State College, Pennsylvania, Mỹ. Cô chia sẻ: "Răng của tôi va lập cập vào nhau, tôi bị đổ mồ hôi, ướt đẫm người, nhưng lại ớn lạnh".
Ngày hôm sau, Kendeffy đi làm và khảo sát các đồng nghiệp của mình - 8 nam và 7 nữ - về trải nghiệm tiêm vaccine của họ. Trong đó, 6 người phụ nữ bị đau nhức cơ thể, ớn lạnh và mệt mỏi. Một người không có triệu chứng cúm nhưng nôn mửa nhiều vào buổi đêm.
Trong khi đó, 8 đồng nghiệp nam của cô có những triệu chứng khác nhau rõ rệt. Một người bị đau cánh tay nhẹ, nhức đầu và đau nhức cơ thể. Hai người thấy mệt nhẹ và hơi đau nhức. Một trường hợp bị đau đầu. Bốn người còn lại không có triệu chứng gì.
Bà Kendeffy nói: "Tôi làm việc với một số phụ nữ rất khỏe mạnh. Nhưng rõ ràng, phụ nữ phải chịu tác dụng phụ với mức độ nghiêm trọng hơn". Người phụ nữ 44 tuổi cũng chia sẻ cô cảm thấy khỏe hơn sau 24 giờ và rất vui khi được tiêm vaccine.
Số lượng phụ nữ báo cáo gặp tác dụng phụ sau khi tiêm vaccine Covid-19 nhiều hơn nam giới. Ảnh: BBC.
Phụ nữ dễ gặp tác dụng phụ hơn nam giới?
Trong nghiên cứu công bố vào tháng 2, các nhà khoa học từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) phân tích dữ liệu an toàn từ 13,7 triệu liều vaccine Covid-19 đầu tiên được tiêm cho người Mỹ. 61,2% số lượng vaccine được tiêm cho nữ giới. Sau khi tiêm vaccine, gần 7.000 người cho biết họ gặp các phản ứng phụ bao gồm đau đầu, mệt mỏi và chóng mặt. Phụ nữ chiếm gần 80% trong số những người này.
Gần như tất cả phản ứng phản vệ hiếm gặp với vaccine Covid-19 cũng đều xảy ra ở phụ nữ. Các nhà nghiên cứu của CDC báo cáo 19 trong số những người đã trải qua phản ứng như vậy với vaccine Moderna là nữ. Trong khi đó, 44/47 phụ nữ có phản ứng phản vệ với vaccine Pfizer.
"Tôi không ngạc nhiên chút nào về điều này. Sự khác biệt về giới tính hoàn toàn phù hợp với những báo cáo trước đây về các loại vaccine khác", Sabra Klein, nhà miễn dịch học tại Trường Y tế Công cộng Johns Hopkins Bloomberg (Mỹ), chia sẻ với tờ The Times.
Trong nghiên cứu năm 2013, CDC phát hiện số phụ nữ trong độ tuổi 20-59 gặp các phản ứng dị ứng sau khi tiêm vaccine cúm năm 2009 nhiều gấp 4 lần so với nam giới cùng độ tuổi, mặc dù số lượng nam giới được tiêm nhiều hơn. Nghiên cứu khác cho thấy từ năm 1990 đến 2016, phụ nữ chiếm 80% tổng số người trưởng thành gặp phản ứng phản vệ với vaccine.
Tuy nhiên, điều này không gây hại với phụ nữ. Các tác dụng phụ thường nhẹ và diễn ra trong thời gian ngắn. Những phản ứng vật lý này là dấu hiệu cho thấy vaccine đang hoạt động.
Nam và nữ có phản ứng khác biệt với vaccine do nhiều yếu tố. Ảnh: Nytimes.
Tại sao tác dụng phụ ở nam và nữ lại khác nhau?
Một phần của câu trả lời có thể là hành vi của mỗi giới. Rosemary Morgan, nhà nghiên cứu sức khỏe quốc tế tại Trường Y tế Công cộng Johns Hopkins Bloomberg, cho biết phụ nữ có nhiều khả năng gặp tác dụng phụ hơn nam giới ngay cả khi triệu chứng của họ giống nhau.
Không có nghiên cứu cụ thể nào về vaccine chứng minh cho tuyên bố này, nhưng nam giới ít gặp bác sĩ hơn phụ nữ khi họ bị bệnh. "Vì vậy, họ cũng có thể ít báo cáo các tác dụng phụ hơn", bà Morgan nói.
Ngoài ra, sinh học cũng đóng vai trò quan trọng quyết định điều này. Eleanor Fish, nhà miễn dịch học tại Đại học Toronto (Canada), cho biết phản ứng miễn dịch ở nữ khác biệt với nam theo nhiều cách.
So với nam giới, phụ nữ và trẻ em gái sản xuất nhiều hơn (đôi khi gấp đôi) kháng thể chống nhiễm trùng để đáp ứng với các loại vaccine cúm, MMR, sốt vàng da, bệnh dại, viêm gan A và B. Chúng phản ứng mạnh mẽ hơn các kháng thể miễn dịch được gọi là tế bào T. Những khác biệt này rõ rệt nhất ở những người trẻ tuổi. Điều này cho thấy tác động sinh học có thể liên quan các hormone sinh sản bao gồm estrogen, progesterone vàtestosterone.
Các hormone sinh sản này có thể liên kết bề mặt của tế bào miễn dịch và ảnh hưởng cách chúng hoạt động. Ví dụ, tiếp xúc với estrogen khiến các tế bào miễn dịch tạo ra nhiều kháng thể hơn để đáp ứng với vaccine cúm. Tiến sĩ Klein cho rằng thuốc chủng ngừa cúm có xu hướng ít bảo vệ hơn ở nam giới có nồng độ testosterone cao. Ngoài ra, testosterone ngăn chặn cơ thể sản xuất các hóa chất miễn dịch cytokine.
Sự khác biệt về gene giữa nam và nữ cũng có thể ảnh hưởng khả năng miễn dịch. Nhiều gene liên quan đến miễn dịch nằm trên nhiễm sắc thể X. Trong khi đó, phụ nữ có hai bản sao nhiễm sắc thể X, nam giới chỉ có một. Trong lịch sử, các nhà miễn dịch học tin rằng chỉ có một nhiễm sắc thể X ở phụ nữ hoạt động, nhiễm sắc thể còn lại bị bất hoạt. Nhưng nghiên cứu hiện nay cho thấy 15% gene thoát khỏi sự bất hoạt này và được hoạt động nhiều hơn ở phụ nữ.
Tiến sĩ Klein nói: "Phụ nữ có khả năng miễn dịch cao hơn, cho dù đó là với cơ thể, kháng nguyên vaccine hay virus".
Kích thước của liều vaccine cũng có thể quan trọng. Nhiều nghiên cứu chỉ ra phụ nữ hấp thụ và chuyển hóa thuốc khác với nam giới, thường cần liều lượng thấp hơn để có cùng tác dụng. Nhưng cho đến những năm 1990, các thử nghiệm lâm sàng về thuốc và vaccine thường không có phụ nữ. Tiến sĩ Morgan cho biết liều lượng thuốc được khuyến cáo thường dựa trên các thử nghiệm lâm sàng có sự tham gia của nam giới trong quá khứ.
Các thử nghiệm lâm sàng ngày nay bao gồm cả phụ nữ. Nhưng trong thử nghiệm với vaccine Covid-19, các tác dụng phụ không được phân tích đầy đủ theo từng giới tính. Các nhà khoa học cũng không kiểm tra xem liệu liều thấp hơn có thể hiệu quả mà gây ít tác dụng phụ đối với phụ nữ hay không.
Tiến sĩ Klein cho biết đến khi điều đó được tiến hành, các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe cần tư vấn cho nữ giới về tác dụng phụ có thể gặp phải. Điều này sẽ giúp họ yên tâm, không sợ hãi, hoang mang sau khi tiêm vaccine.
Điều gì xảy ra sau khi bạn tiêm vaccine Covid-19? Việc tiêm chủng vaccine Covid-19 giúp bạn khỏi lây nhiễm SARS-CoV-2. Tuy nhiên, sau khi tiêm, bạn có thể gặp một số tác dụng phụ như sốt, mệt mỏi, ớn lạnh.
