Nằm ở thôn Giang Cao (xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm, Hà Nội), nơi có nghề gốm sứ nổi tiếng, chùa Tiêu Dao được xây dựng từ thời nhà Trần (1226-1400). Chùa đã trải qua nhiều lần tu bổ, tôn tạo và hiện có diện tích khoảng 8.300 m2, theo Tiểu ban Quản lý Di tích thôn Giang Cao.
Năm 2011, chùa được tu sửa lại sau thời gian dài bị chiến tranh tàn phá. Tại đây, những sản phẩm gốm sứ tinh hoa của làng nghề Bát Tràng dần được đưa vào không gian thờ tự, nội ngoại thất ngôi chùa.
Cổng chùa được các nghệ nhân địa phương chỉnh trang với các công đoạn ốp, ghép từng mảnh gốm sứ nhỏ, được thiết kế riêng.
Ngay lối vào sân chính là hai gian thờ Thập Bát La Hán. Mỗi gian có 9 bức tượng được đặt trên nền bức tranh mây núi trải dài khắp 3 mặt phòng rộng khoảng 60 m2. Tất cả đều được chế tác và ghép từ gốm sứ.
Từ chính giữa sân nhìn lên là lối đi vào gian chính điện tòa Tam Bảo. Bức tranh theo phong cách Om mani (một câu thần chú trong Phật pháp Tây Tạng) được ghép từ những mảnh gốm sứ nhiều màu sắc là một trong những tác phẩm độc bản của chùa. Bức tranh có kích thước khoảng 2x2 m, đặt trên bậc thềm cũng được ốp bằng những mảnh gốm sứ màu xanh lục.
Cửa của tòa Tam Bảo được trang trí bằng các họa tiết làm từ gốm với ba màu chủ đạo xanh, đỏ và vàng.
Trên các cột trụ có tranh gốm hình hoa sen, hoa cúc, cây trúc.
Gian chính tòa Tam Bảo có hai pho tượng hộ pháp được đúc liền khối bằng gốm, mỗi bức cao 2,5 m, mất hơn một năm để hoàn thiện. Đây cũng là sản phẩm độc bản, tạo nên nét độc đáo cho ngôi chùa và thể hiện tinh hoa của những nghệ nhân làng nghề.
Phía sau gian chính điện tòa Tam Bảo là Nhà thờ Tổ với bốn bức tượng rồng thời Lê đặt trên bậc thềm trước cửa. Chất liệu để trang trí Nhà thờ Tổ chủ yếu là sứ với tông màu chủ đạo cánh gián.
Gian nhà chờ đặt 5 bức tranh gốm sứ về luật nhân quả (phía trên) và bức tranh đầm sen mang vẻ đẹp cổ kính, tao nhã được ghép bằng nhiều mảnh gốm (phía dưới).
Tất cả các đầu đao mái chùa được làm bằng gốm sứ, chạm khắc hình rồng, họa tiết hoa hướng dương bên dưới. Trong chùa có nhiều tượng rồng, kỳ lân, cá và những bức tượng lớn tái hiện cảnh sinh hoạt đời thường của các vị cao nhân, tất cả đều bằng gốm sứ.
Đến nay, chùa có gần 80 pho tượng gốm sứ, ngoài ra còn có các bức tranh tường, họa tiết trang trí, tiểu cảnh tái hiện lại cảnh sinh hoạt của các cao nhân đắc đạo
Tiêu Dao có nghĩa là tự tại. Phật tử, du khách khi đến chùa có thể cảm nhận được sự thanh tịnh, tự do tự tại, không vướng muộn phiền.
Theo Viết Niệm/Dân Việt
