Một tuyến phố tại Thủ đô Washington D.C của Mỹ. Ảnh: ddot.dc.gov
Đó là một số thách thức dễ thấy và có tầm ảnh hưởng lớn đối với toàn cầu. Đi sâu hơn, phần lớn các dự báo từ giới chuyên gia cho thấy, bất ổn an ninh ở châu Âu nhiều khả năng sẽ lâm vào bế tắc khi các bên đối địch vẫn chưa tìm thấy cơ hội cho một tiếng nói chung, kéo theo những rủi ro an ninh đeo bám và diễn biến phức tạp.
Ở Đông, nơi được coi là ngã tư của thế giới, xung đột vẫn thường trực nguy cơ leo thang, thậm chí có khả năng lan rộng toàn khu vực, lôi kéo thêm các phe phái trên khắp thế giới can dự sâu. Xung đột ở Trung Đông là vấn đề quan trọng của thế giới khi trực tiếp gây ra những rủi ro cho nền kinh tế, chia rẽ địa chính trị, thúc đẩy chủ nghĩa cực đoan trên toàn cầu.
Về chính trị, năm 2024 là năm có tới khoảng 50 cuộc bầu cử trên khắp thế giới. Đáng chú ý nhất vẫn là cuộc bầu cử Tổng thống ỹ, khi nền chính trị của siêu cường này luôn có tầm ảnh hưởng cả trực tiếp lẫn gián tiếp tới chính trị toàn cầu. Giới chuyên gia chính trị chỉ ra rằng, Mỹ có nền kinh tế và sức mạnh quân sự giữ vững vị thế đứng đầu, song nền chính trị lại trên đà đi xuống. Thậm chí không khó để nhận thấy những đánh giá rằng, chính trị Mỹ kém hiệu quả hơn bất kỳ nền dân chủ công nghiệp tiên tiến nào khác. Cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm nay được dự báo sẽ làm chia rẽ sâu sắc hơn chính trị trong nước, thách thức nền dân chủ ở mức độ nghiêm trọng nhất trong 150 năm qua, kéo theo đó là làm suy yếu vị thế của Mỹ trên trường quốc tế.
Nền kinh tế thế giới trong năm nay sẽ tiếp nối cú sốc lạm phát toàn cầu khởi nguồn từ năm 2021 và tạo ra lực cản kinh tế, chính trị. Tốc độ tăng trưởng trên toàn thế giới sẽ tiếp tục bị chậm lại do lãi suất tăng cao vì lạm phát dai dẳng. Phần lớn các chính phủ cũng sẽ có rất ít cơ hội để kích thích tăng trưởng hoặc ứng phó với những cú sốc, làm gia tăng căng thẳng tài chính, bất ổn xã hội, kéo theo bất ổn chính trị.
Thách thức của toàn cầu về biến đổi khí hậu ngay từ đầu năm 2024 đã lộ diện. Đó là nguy cơ hiện tượng El Nino diễn biến phức tạp khiến thời tiết cực đoạn, gây mất an ninh lương thực. El Nino cũng kéo theo sự gia tăng căng thẳng về nước, gián đoạn hậu cần, lây lan dịch bệnh, thúc đẩy di cư và bất ổn chính trị. Bởi nhiều quốc gia đã bị suy yếu nghiêm trọng sau khi trải qua đại dịch Covid-19 và chịu tác động từ các diễn biến phức tạp của thế giới thời gian qua.
Năm 2024 cũng sẽ chứng kiến việc nhiều quốc gia tăng cường áp dụng các chính sách công nghiệp và hạn chế thương mại nhằm làm gián đoạn dòng chảy của các khoáng sản quan trọng. Bởi lẽ các khoảng sản quan trọng đang ngày càng trở thành thành phần quan trọng trong hầu hết mọi lĩnh vực thúc đẩy tăng trưởng, đổi mới và an ninh quốc gia, như năng lượng sạch, điện toán tiên tiến, công nghệ sinh học, giao thông vận tải, quốc phòng...
Ngoài ra, trên đà phát triển vượt bậc mỗi ngày, AI sẽ tiếp tục gia tăng khoảng cách đối với năng lực quản trị của con người, vốn đã yếu hơn. Thực tế cho thấy, các doanh nghiệp công nghệ hầu như chưa bị hạn chế, trong khi các công cụ AI ngày càng mạnh mẽ hơn. Vấn đề AI vượt ngoài tầm kiểm soát của chính phủ dường như là câu chuyện tất yếu.
Thanh Trúc
