Hoạt động nhượng quyền thương mại được dự báo phát triển mạnh thời kỳ hậu Covid-19. Trong ảnh: Gian hàng trưng bày sản phẩm của các doanh nghiệp tại Trung tâm Xúc tiến thương mại và đầu tư TP Hồ Chí Minh.
Kinh doanh bằng hình thức nhượng quyền thương mại (NQTM) ngày càng phổ biến tại TP Hồ Chí Minh nói riêng và cả nước nói chung, giúp các doanh nghiệp (DN) nhượng quyền tận dụng được nguồn vốn, nhân lực cũng như kinh nghiệm để mở rộng sản xuất, kinh doanh.
Theo Hiệp hội Nhượng quyền Thương mại quốc tế (IFA), Việt Nam được xác định là thị trường nhượng quyền hấp dẫn tại khu vực Đông - Nam Á. Các lĩnh vực tiềm năng cho các DN nhượng quyền bao gồm: Thực phẩm và đồ uống; giáo dục, y tế và dinh dưỡng; dịch vụ kinh doanh, khách sạn; thời trang, làm đẹp và chăm sóc da; giải trí, dịch vụ trẻ em và cửa hàng tiện lợi. Việt Nam cũng được dự báo sẽ là điểm đến của các thương hiệu quốc tế, nhất là các thương hiệu ở khu vực ASEAN.
Ở các quốc gia có hình thức nhượng quyền phát triển, mức đóng góp của các hoạt động NQTM vào GDP từ 5% đến 10%. Tại Hoa Kỳ, cái nôi của NQTM, con số đóng góp là 5,1% vào GDP. Mức đóng góp vào GDP của một số quốc gia khác còn cao hơn, như Ca-na-đa 10%, Ô-xtrây-li-a 9%, Nam Phi 9,7%. Ở khu vực châu Á, NQTM phát triển mạnh nhất tại Hàn Quốc với mức đóng góp vào GDP là 7,8%; tiếp đến là Ma-lai-xi-a 6,3%, Phi-li-pin 5%, Xin-ga-po 3%. Tại Ma-lai-xi-a, hoạt động NQTM được chính phủ lựa chọn như một chiến lược dài hạn để phát triển DN nhỏ và vừa bằng cách xuất khẩu mô hình và thương hiệu thay vì xuất khẩu hàng hóa và sản phẩm.
Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại và Đầu tư TP Hồ Chí Minh (ITPC) Nguyễn Tuấn cho biết, hoạt động NQTM không chỉ mang lại cơ hội đầu tư kinh doanh lớn cho các chủ đầu tư mà còn là phương cách giúp mở rộng, phát triển thị trường nội địa, cạnh tranh lành mạnh. Cũng bằng hình thức nhượng quyền này, các DN trong nước được chuyển giao những thương hiệu có uy tín, được học hỏi, tiếp cận cách thức kinh doanh và phương thức quản lý tiên tiến của thế giới. Hiện, ngày càng nhiều DN Việt Nam tìm kiếm cơ hội kinh doanh mới thông qua NQTM.
Bà Nguyễn Phi Vân, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Retail & Franchise Asia, thành viên sáng lập và điều hành Công ty World Franchise Associates, nhận định: “Tại Việt Nam, đã có các thương hiệu nhượng quyền lâu năm và rất thành công như: Trung Nguyên Coffee; Phở 24; T&T; Cafe Bobby Brewers; Kinh Do Bakery; Wrap and Roll; Café Cộng; AQ Silk; Shop and Go; Highland’s Coffee… Thời kỳ hậu Covid-19, hoạt động nhượng quyền có thể phát triển mạnh mẽ ở các mô hình kinh doanh ứng dụng công nghệ, O2O (Online - to - Offline), DevOps (mô hình làm việc kết hợp giữa kỹ sư phát triển phần mềm với bộ phận kỹ sư hệ thống, nhân viên bảo mật, kỹ sư mạng, kỹ sư hạ tầng... nhằm rút ngắn vòng đời phát triển sản phẩm), mô hình linh hoạt hay những mô hình có mức đầu tư thấp và hoàn vốn nhanh”.
Cũng theo bà Phi Vân, trong tương lai, nên lựa chọn đầu tư vào những ngành phục vụ nhu cầu cơ bản; những mô hình linh hoạt; đa dạng kênh doanh thu; đầu tư vừa phải và thu hồi vốn nhanh; ứng dụng nền tảng quản trị số vào hoạt động kinh doanh; đẩy mạnh đầu tư mô hình phát triển bền vững để thực hiện NQTM. Để có một mô hình nhượng quyền bền vững, DN phải quan tâm tới năm yếu tố: Thương hiệu và mô hình, nền tảng vận hành, nhân sự và đào tạo, hệ thống và chuỗi cung ứng, nền tảng công nghệ.
Chia sẻ về kinh nghiệm quản lý DN và NQTM tại Việt Nam, ông Lê Đăng Khoa, Chủ tịch Le Group Ventures, cho biết: “DN luôn phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt trên thương trường cũng như những biến cố bất ngờ, chẳng hạn như đại dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp. Do đó, DN cần thay đổi tư duy, luôn chủ động, linh hoạt tìm kiếm các giải pháp, dịch chuyển mô hình kinh doanh, đa dạng hóa kênh doanh thu nhằm phân tán và hạn chế rủi ro, nắm bắt cơ hội, nhanh chóng xoay chuyển tình thế trong mọi tình huống. NQTM đang nổi lên là mô hình có khả năng phục hồi và lấy lại đà tăng trưởng mạnh mẽ trong thời kỳ phải “chung sống” với dịch Covid-19”.
Theo các chuyên gia kinh tế, dự báo trong thời gian tới, nhất là thời kỳ hậu Covid-19, NQTM sẽ phát triển mạnh. Tuy nhiên, mức độ am hiểu pháp lý cũng như khả năng đánh giá rủi ro của các nhà đầu tư chưa cao. Do đó, để hoạt động NQTM bảo đảm đúng quy định, các bên tham gia nhượng quyền cần lưu ý đến ngôn ngữ của hợp đồng; các điều khoản bảo đảm chất lượng; kênh truyền thông sản phẩm, dịch vụ; nguồn nguyên liệu thay thế; điều khoản chuyển tiếp về quyền; gia hạn hợp đồng; quy định về hạn chế kinh doanh; các điều khoản bảo mật thông tin; quyền sở hữu trí tuệ (bao gồm quyền sở hữu trí tuệ chưa được xác lập và quyền sở hữu trí tuệ thay đổi)...
Trước khi nhượng quyền, theo quy định của Luật Thương mại, bên nhượng quyền phải đăng ký với Bộ Công thương, bởi đây là bước khởi đầu quan trọng để một hoạt động NQTM chính thức được triển khai hợp pháp tại thị trường Việt Nam.
