Hiện nay, việc kinh doanh dược thuốc theo phương thức thương mại điện tử vẫn chưa được pháp luật công nhận. Ảnh: ThinkStock.
Thông tin được bà Lê Thiện Quỳnh Như, Chánh Văn phòng Sở Y tế .HCM, cho biết trong cuộc họp báo chiều 27/6.
Hiện nay, quảng cáo thuốc qua mạng xã hội là hiện tượng phổ biến, xuất hiện khi các phương tiện thông tin, trang mạng xã hội ngày càng mở rộng. Tuy nhiên, việc này vẫn chưa được áp luật công nhận.
Theo bà Như, Thanh tra Sở Y tế TP.HCM đã tiến hành nhiều cuộc kiểm tra độc lập khi có đơn thư phản ánh việc quảng cáo hoặc bán thuốc qua mạng xã hội hoặc lồng ghép kiểm tra quảng cáo trong các chuyên đề như chuyên đề thuốc kiểm soát đặc biệt, thuốc dược liệu và nguồn gốc thuốc.
Năm 2023, Thanh tra Sở Y tế đã kiểm tra và xử phạt 2 cơ sở có vi phạm trong việc bán thuốc trên sàn thương mại điện tử và mạng xã hội, trong đó một vụ việc chuyển công an.
Tuy nhiên, quá trình thanh tra, kiểm tra gặp một số khó khăn. Trong đó, việc xác định chủ thể thực hiện hành vi vi phạm liên quan đến việc quảng cáo như công ty sở hữu sản phẩm; nhà phân phối; người sở hữu website; chủ tài khoản; cá nhân người thực hiện quảng cáo sản phẩm trong các video quảng cáo... là điều không dễ.
Ngoài ra, trên không gian mạng, các địa chỉ kinh doanh là địa điểm ảo, không có thật. Hình thức giao dịch mua bán qua điện thoại, địa điểm giao nhận không cố định... nên công tác kiểm tra cũng gặp trở ngại lớn.
Bên cạnh đó, hiện chưa có đủ phương tiện, công cụ để lưu trữ chứng cứ trong việc thực hiện xử lý vi phạm quảng cáo. Khi được mời lên làm việc về việc quảng cáo sản phẩm, các cá nhân, tổ chức đã tháo gỡ sản phẩm, chặn truy cập trang thông tin điện tử trước khi lên làm việc hoặc không hợp tác, không lên làm việc theo giấy mời.
Đặc biệt, các sản phẩm dược phẩm, thuốc chữa bệnh, thực phẩm chức năng giả... được bán từ các trang mạng xã hội, trang điện tử có tên miền từ nước ngoài... cũng khiến ngành y tế TP.HCM gặp thách thức không nhỏ.
Theo quy định của Bộ Y tế, kinh doanh dược là ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Cơ sở kinh doanh phải đáp ứng các điều kiện về cơ sở vật chất, kỹ thuật và nhân sự thì mới được cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dược và phải thực hiện đúng phạm vi kinh doanh được cấp phép.
Hiện nay, việc kinh doanh dược thuốc theo phương thức thương mại điện tử vẫn chưa được pháp luật công nhận. Việc kinh doanh thuốc qua mạng xã hội hoặc livestream cũng là hành vi vi phạm pháp luật do không đảm bảo các yêu cầu về điều kiện cơ sở vật chất của cơ sở kinh doanh nhằm đảm bảo chất lượng thuốc; khả năng trích xuất nguồn gốc sản phẩm nhanh chóng và minh bạch trong công tác quản lý.
Ngoài ra, việc quảng cáo thuốc phải thực hiện theo đúng nội dung quảng cáo đã được Bộ Y tế xác nhận và chỉ được quảng cáo các thuốc đủ các điều kiện sau:
- Thuộc Danh mục thuốc không kê đơn;
- Không thuộc trường hợp hạn chế sử dụng hoặc sử dụng dưới sự giám sát của thầy thuốc theo khuyến cáo của cơ quan nhà nước có thẩm quyền;
- Giấy đăng ký lưu hành thuốc còn thời hạn hiệu lực tại Việt Nam.
Để quản lý việc kinh doanh thuốc qua mạng, Sở Y tế TP.HCM đã thành lập Tổ Công tác đặc biệt để theo dõi, kiểm soát việc quảng cáo trong lĩnh vực y tế trên các kênh thông tin điện tử.
Ngoài ra, để nâng cao ý thức của người dân trong việc mua thuốc, trong thời gian tới, Sở cũng sẽ tăng cường công tác truyền thông một số quy định về quản lý kinh doanh thuốc, phổ biến kiến thức về hậu quả của việc tự ý dùng thuốc và mua thuốc qua mạng.
Sở Y tế TP.HCM sẽ kiến nghị các cơ quan liên quan xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành trong quản lý hoạt động kinh doanh thuốc qua nền tảng mạng xã hội, đặc biệt là các tổ chức, cá nhân không được cấp phép.
Linh Thùy
