2. Đồng đội cùng xuất vốn và làm việc nhóm
Ngày nay, có lẽ không còn tồn tại những việc phức tạp có thể thực hiện được một mình, mà vẫn giữ được tính cạnh tranh. Làm việc nhóm là chìa khóa của những công cuộc mang tính hiệu quả cao. Do đó, việc khởi nghiệp cũng là nơi mà những phương pháp làm việc nhóm có thể được áp dụng.
Thế nhưng khi làm việc nhóm cũng có những nguyên tắc phải ghi nhớ.
Khi bạn khởi nghiệp với đối tác là bạn thân, thì rất nhiều khó khăn sẽ trồi lên theo thời gian. Cảm nhận của mỗi đối tác về đồng tiền, về rủi ro, tính tình của đồng đội sẽ khác. Những phản ứng khi cần sự nhẫn nại, cần mẫn, sự hy sinh cũng sẽ khác.
Ảnh minh họa. Nguồn: Min An/Pexels.
Thêm vào đó, tự ái sẵn có ở tuổi đôi hay ba mươi khó lòng cho phép bạn tránh những cuộc bàn cãi sôi nổi, thậm chí những cuộc đấu đá nội bộ, nhất là khi trong cuộc đầu tư sẽ có nhiều đồng đội cho rằng sự đóng góp của họ không được đánh giá đúng một cách khách quan. Nói là khách quan chứ ai cũng nghĩ là chủ quan!
Rồi đến khi công cuộc khởi nghiệp thành công, một số đồng đội sẽ xót xa chột dạ khi thuở đầu họ đã vội vàng nhận số cổ phiếu nhỏ hơn các bạn đồng hành để đổi lấy cơ hội sớm có đồng lương cao hơn chúng bạn. Ai chẳng biết nhận thù lao trước là ăn chắc!
Nhưng, nay mỗi cổ phiếu đáng giá hàng trăm hàng ngàn đôla, thậm chí hàng triệu, tình huống để xử lý vô cùng phức tạp nếu chẳng may có ai đòi hỏi một sự điều chỉnh vô lý vì thấy mình ít cổ phiếu hơn đồng đội.
Trong sự khởi nghiệp, điều nghiệt ngã là, lúc công ty nhỏ bé mới ra đời thì ai cũng cần ai và sẵn sàng chấp nhận nhiều điều thiệt thòi để nhường chỗ cho bạn đồng hành, nhưng nếu “chẳng may” công ty bùng phát thì những vấn đề nan giải cũng bùng nổ theo.
Thường thường vào đúng lúc đó sẽ có những sự chia tay đầy oán hận. Thật đáng tiếc nếu đến khi thành công những người đồng cam cộng khổ ban đầu lại không có nhau. Những trường hợp hoàn hảo chỉ xảy ra khi những người đồng đội không quan tâm đến tiền, đây tất nhiên là trường hợp hiếm có. Nhưng ngược lại, nếu không mê tiền thì thử hỏi ai lại mất công khởi nghiệp làm gì? Bạn thử tưởng tượng xem, chỉ 1% của công ty Apple cũng đáng giá xấp xỉ mười tỷ đôla rồi đó.
Tiếc thay, lúc ban đầu bạn đã dại dột trót chịu cổ phần là 20% thay vì 30%! Thế là bạn đã bỏ rơi 10%, một con số quá nhỏ khi khởi nghiệp, nhưng là một con số to khủng khi thành công đã tới.
Nhưng vấn đề chính trong việc quản lý đồng đội, ít ai nhắc tới tuy nó có tầm quan trọng rất cao. Đó là các sản phẩm nào cũng cần được hiện đại hóa. Tiếng Anh tạm gọi là update. Bạn thử tưởng tượng xem, nếu 14 (năm 2023) mà vẫn chạy với phần mềm của iPhone 3 hay 5 thì thử hỏi có ai trên thế giới này còn chuộng chiếc iphone không? Tất nhiên là không, và có lẽ nếu Apple không update đủ nhanh đủ tốt công nghệ của mình thì giờ này chắc cả tập đoàn Apple cũng đã biến mất trên thị trường.
Điều này có nghĩa là gì về mặt quản lý đồng đội: đó là, một công ty khởi nghiệp, nhất là một công ty chuyên về công nghệ, phải có đủ khả năng quản lý con người như thế nào để giữ ổn định đội làm việc, tôi muốn nói đội CỐT LÕI. Khốn thay, thị trường Việt Nam lúc này quá lưu loát bất ổn và khả năng tiếp tục lâu dài cuộc phiêu lưu khởi nghiệp là con số 0!
Các nhân viên tạm gọi là nhân tài trong các công ty Việt Nam đổi việc nhanh xoành xoạch, đây là một yếu tố vô cùng nan giải cho tính bền vững. Không thể chối cãi nền khởi nghiệp tại nước ta mang nhiều sắc thái vật chất ngắn hạn, chứ không thuần khiết là một giấc mơ công nghệ hay dịch vụ xuất sắc bền vững dài lâu.
Tóm tắt lại, khởi nghiệp mà không có đồng đội trung thành và cùng chia sẻ đau đáu một giấc mơ tạo giá trị sẽ thất bại trong tương lai trung hạn. Bạn đọc hãy tự cảnh báo!
Phan Văn Trường và nhiều tác giả/NXB Trẻ
