Ông Alexei Navalny vốn là luật sư, từng giữ chức lãnh đạo đảng Liên minh Nhân dân Nga đối lập năm 2019-2021 và từng dẫn đầu các cuộc biểu tình chống Tổng thống Putin.
Tháng 8/2020, ông Navalny bất tỉnh khi đang trên chuyến bay từ Siberia đến Moscow, sau đó được đưa tới Đức để điều trị.
Ông cho rằng mình bị mưu sát bất thành bằng chất độc thần kinh Novichok bởi Moscow. Nhà hoạt động đối lập bị bắt vào tháng 1/2021, ngay khi về Nga.
Ông lĩnh tổng cộng hơn 30 năm tù vì các cáo buộc như vi phạm điều khoản án treo, biển thủ, coi thường tòa án, kích động và tài trợ cực đoan, sáng lập tổ chức phi chính phủ bất hợp pháp...
Tòa án lập luận những tội danh này buộc giới chức Nga phải chuyển Navalny đến cơ sở cách xa xã hội, hạn chế khả năng tham gia chính trị, hạn chế thăm tù và gửi thư từ.
Trong khi đó, phương Tây chỉ trích các bản án với Navalny, cho rằng chúng mang động cơ chính trị, nhằm ngăn ông tham gia các cuộc bầu cử.
Người ủng hộ Navalny đã tổ chức các cuộc biểu tình kêu gọi trả tự do cho Navalny với lý do sức khỏe ông xấu đi.
Các chuyên gia nhân quyền Liên Hợp Quốc từng kêu gọi Moscow cho phép đưa Nalvany ra nước ngoài điều trị.
Hồi tháng 12/2023, Mỹ bày tỏ "quan ngại sâu sắc" về tình trạng của Navalny. Điện Kremlin sau đó chỉ trích Mỹ can thiệp vấn đề nội bộ Nga.
Trong tù, Navalny đưa ra các thông điệp trên mạng xã hội qua luật sư và đội ngũ của mình, bày tỏ phản đối chiến dịch của Nga tại Ukraine.
Cuối năm ngoái, giới chức Nga chuyển Navalny đến nhà tù thuộc vùng Yamalo-Nenets, cách Moskva 1.900 km, giáp vùng biển Kara hướng vào Bắc Băng Dương.
Nhà tù có biệt danh "Sói Bắc cực", được xem là một trong những cơ sở giam giữ khắc nghiệt nhất nước Nga.
Kira Yarmysh, thư ký của Navalny hôm 14/2 cho biết ông bị đưa vào biệt giam trong vòng 15 ngày. Đó là lần thứ 27 ông bị phạt biệt giam kể từ khi thụ án tù.
Ngày 16//2024, Cơ quan quản lý nhà tù Nga thông báo chính trị gia đối lập Alexei Navalny đã qua đời trong cơ sở giam giữ ở tuổi 47.
"Ngày 16/2, tại trại giam số 3, tù nhân Alexei Navalny cảm thấy không khỏe sau khi đi dạo, gần như bất tỉnh ngay lập tức. Nhân viên y tế của cơ sở đã hỗ trợ ngay lập tức và đội cấp cứu được gọi đến", cơ quan quản lý nhà tù thuộc tỉnh Yamalo-Nenets, phía bắc nước Nga, đăng thông báo trên trang web.
"Chúng tôi đã thực hiện tất cả các biện pháp hồi sức cần thiết nhưng không mang lại kết quả khả quan. Các bác sĩ của đội cấp cứu kết luận tù nhân đã qua đời", cơ quan này cho biết thêm.
Nguyên nhân cái chết đang được xác định. Tuy nhiên, theo nguồn tin của hãng tin RT (Nga), ông Navalny có cục máu đông trong cơ thể.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết Tổng thống Nga Vladimir Putin đã được thông báo về sự việc.
Ông Peskov khẳng định giới chức quản lý nhà tù đang thực hiện mọi bước cần thiết để làm rõ cái chết của Navalny.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho biết "vô cùng đau buồn và lo lắng" trước thông tin về cái chết của Navalny.
"Chúng ta cần xác minh tất cả sự thật và Nga cần trả lời tất cả câu hỏi nghiêm túc về hoàn cảnh cái chết của ông ấy", Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg nói thêm.
Thủ tướng Anh Rishi Sunak gửi lời chia buồn đến "vợ Navalny và người dân Nga", nói rằng đây là "một tin vô cùng tồi tệ".
Các quốc gia như Đức, Ba Lan, Latvia, Na Uy cũng chi buồn cùng gia đình ông Navalny và cho rằng Moscow phải chịu trách nhiệm về sự giam giữ và cái chết của ông.
Washington cho rằng nếu được xác nhận, cái chết của Alexei Navalny là "một bi kịch tồi tệ".
Ngoại trưởng Antony Blinken cho biết Mỹ sẽ thảo luận với các quốc gia khác quan ngại về vấn đề này.
Luật sư của ông Navalny, Leonid Solovyov, từ chối bình luận về cái chết đột ngột của thân chủ, song cho biết thêm rằng, ông Navalny đã dự một cuộc họp vào ngày 14/2. "Lúc đó mọi thứ đều bình thường", ông Solovyov nhấn mạnh.
Trong tù, Navalny đưa ra các thông điệp trên mạng xã hội qua luật sư và đội ngũ của mình, bày tỏ phản đối chiến dịch của Nga tại Ukraine.
