Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) được kỳ vọng sẽ khắc phục tình trạng sở hữu chéo, thao túng tổ chức tín dụng. Ảnh: Nam Khánh.
Liên quan tới công tác phát hiện, ngăn ngừa và xử lý tình trạng sở hữu chéo và sở hữu có tính chất thao túng, chi phối trong các ngân hàng, ân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết đang gặp nhiều khó khăn.
Nhà điều hành đánh giá việc sở hữu chéo liên quan đến nhiều đối tượng thuộc sự quản lý của các bộ, ngành. Tuy nhiên, đối tượng quản lý của NHNN hiện chỉ dừng lại ở các tổ chức tín dụng. Vì thế đối với việc sở hữu giữa các công ty trong lĩnh vực khác, NHNN không nắm được thông tin cũng như công cụ để kiểm soát.
Theo NHNN, việc kiểm soát sở hữu chéo giữa các công ty ngoài ngành với ngân hàng rất khó khăn trong trường hợp cổ đông lớn và người có liên quan của cổ đông lớn cố tình che giấu, nhờ cá nhân hoặc tổ chức khác đứng tên hộ số cổ phần sở hữu để lách quy định của pháp luật. Điều này dẫn tới tiềm ẩn nguy cơ hoạt động thiếu công khai, minh bạch.
Đồng thời, việc này chỉ có thể được phát hiện và nhận diện thông qua công tác điều tra, xác minh của cơ quan điều tra theo quy định của pháp luật.
Chưa kể việc phát hiện mối liên quan giữa các doanh nghiệp còn hạn chế do thông tin để xác định tính liên quan về sở hữu của các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp không phải là công ty đại chúng rất khó khăn.
Nhà điều hành thừa nhận đang bị động trong việc tra cứu thông tin cũng như xác định độ chính xác, tin cậy của các nguồn thông tin trong bối cảnh thị trường chứng khoán, công nghệ phát triển nhanh như hiện nay.
Riêng với công tác thanh tra công ty tài chính tiêu dùng lại gặp vấn đề đặc thù là hoạt động chủ yếu cho vay nhóm khách hàng có thu nhập thấp hoặc không ổn định.
"Khoản vay thì giá trị nhỏ, mục đích vay để phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng hàng ngày vì thế các công ty tài chính chủ yếu ứng dụng phương thức điện tử đối với hoạt động cấp tín dụng trước, trong và sau cho vay.
Tuy nhiên, hiện khung khổ pháp lý điều chỉnh các hành vi liên quan đến hoạt động trước trong và sau cho vay của công ty tài chính bằng phương tiện điện tử chưa được hoàn chỉnh đồng bộ", NHNN cho biết.
Để giải quyết những tồn đọng và vướng mắc trên, trong năm 2024, NHNN sẽ tiếp tục thanh tra về vốn, tình hình sở hữu cổ phần, hoạt động cho vay, đầu tư, góp vốn, hoạt động chuyển nhượng, sở hữu cổ phần, cổ phiếu có thể dẫn đến việc thâu tóm, chi phối các ngân hàng.
Nếu phát hiện rủi ro, vi phạm, NHNN sẽ xử lý; trường hợp có dấu hiệu của tội phạm, xem xét chuyển cơ quan công an điều tra, làm rõ hành vi.
Tình trạng sở hữu chéo, chi phối tổ chức tín dụng là một trong những vấn đề tồn tại trong thời gian vừa qua. Để giảm thiểu tình trạng này, Luật Tổ chức tín dụng (sửa đổi) thông qua năm ngoái đã siết tỷ lệ sở hữu của cá nhân, tổ chức tại ngân hàng.
Theo đó, tỷ lệ sở hữu cổ phần của cổ đông cá nhân được giới hạn ở 5%; cổ đông là tổ chức 10% (gồm phần sở hữu gián tiếp); cổ đông và người có liên quan là 15%.
Đáng chú ý, Luật mới cũng quy định về việc công bố thông tin của các cổ đông ngân hàng. Trong đó, cổ đông nắm giữ từ 1% vốn điều lệ sẽ phải công bố thông tin về bản thân, tỷ lệ sở hữu, thông tin về người có liên quan và tỷ lệ sở hữu của người có liên quan.
Hồng Nhung
