Một giao lộ ở Thủ đô Bangkok, Thái Lan. Ảnh: Thanh Trúc
3 chủ đề “nóng”
Truyền thông quốc tế những ngày gần đây dẫn nhiều phân tích, dự báo từ giới chuyên gia kinh tế quốc tế cho thấy những xu hướng phát triển kinh tế của khu vực Đông Nam Á trong năm 2024. Tựu chung trong các dự báo, có 3 chủ đề được xem là “nóng” đối với kinh tế khu vực Đông Nam Á.
Trước hết là sự phát triển của năng lượng sạch. Theo giới chuyên gia, trong bối cảnh nhiều nền kinh tế lớn nhất bước vào cuộc đua khử carbon, thúc đẩy cuộc đua này ngày càng gay cấn thì sự phát triển năng lượng sạch cũng trở thành xu hướng “nóng”. Nổi bật trong cuộc đua, Indonesia và Việt Nam đã công bố Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng trị giá hàng tỷ USD, trong khi Thái Lan đang nỗ lực trở thành trung tâm sản xuất xe điện (EV) trong khu vực.
Tiếp đó là cuộc cạnh tranh của các nước lớn thúc đẩy kinh tế khu vực. Điển hình dễ thấy trong nền kinh tế ASEAN là việc Philippines “xoay trục” khỏi Trung Quốc bằng cách hủy một loạt dự án đường sắt, dù không đồng nghĩa với việc có một mối quan hệ kinh tế sâu sắc hơn với Mỹ. Bởi sau khi xoay trục, các ngân hàng phát triển Nhật Bản và các tổ chức cho vay đa phương đang dẫn đầu trong việc tài trợ cho các dự án đường sắt lớn ở nước này. Giới phân tích cũng chỉ ra rằng, xu hướng tương tự diễn ra trong việc mua sắm quốc phòng, khi Philippines gắn kết với các nhà thầu Hàn Quốc, Pháp và các nơi khác đang ôm tham vọng gia nhập sân chơi Đông Nam Á bằng cách đưa ra các điều khoản hấp dẫn hơn so với các đối thủ khác.
Liên quan tới xu hướng này, giới phân tích chỉ ra rằng, cạnh tranh Mỹ - Trung Quốc không chỉ là vấn đề riêng của hai nước, mà các nước ASEAN đang tận dụng những cơ hội có được từ sự cạnh tranh địa chính trị này để mang lại kết quả phát triển tốt hơn cho mình.
Chủ đề nóng thứ 3 được giới chuyên gia nhận định là sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân tộc về kinh tế trong quá trình định hình các mô hình thương mại, đầu tư trong khu vực. Trong đó, đang dẫn đầu xu hướng này ở ASEAN với một loạt lệnh cấm xuất khẩu quặng niken, bauxite, titan và dầu cọ để buộc các nguồn vốn đầu tư nước ngoài đổ vào lĩnh vực công nghiệp hóa hạ nguồn, trong khi Malaysia ngừng xuất khẩu thịt gà để ngăn chặn tình trạng thiếu hụt trong nước.
Đánh giá về tiềm năng tăng trưởng kinh tế của khu vực Đông Nam Á, giới phân tích quốc tế đánh giá, ASEAN được đặc biệt quan tâm và trở thành điểm sáng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu có nhiều biến động. Dự báo trong năm 2024, sự tăng trưởng kinh tế Đông Nam Á sẽ được cải thiện sau các đợt khó khăn những năm qua.
Động lực lớn đưa ASEAN thành tâm điểm tăng trưởng
Dù được dự báo có sự cải thiện, nhưng thực tế, điều kiện kinh tế vĩ mô bất ổn có thể dẫn đến mức tăng không đồng đều giữa các quốc gia. Một số học giả chỉ ra rằng, nhiều quốc gia phụ thuộc vào thương mại vẫn chưa thoát khỏi khó khăn sau đợt suy thoái năm 2023, sau khi xuất khẩu chậm lại do nền kinh tế toàn cầu và nền kinh tế Trung Quốc suy yếu đã kéo hoạt động của những nước này đi xuống trong năm nay. Ngoài sự sụt giảm xuất khẩu, ASEAN còn chứng kiến tỷ lệ lạm phát cao trong bối cảnh thế giới nhiều bất ổn vốn gây ảnh hưởng đến kinh tế toàn cầu. Sự gia tăng dai dẳng về chi phí sinh hoạt được coi là mối lo ngại trong bối cảnh xung đột, đặc biệt là ở Trung Đông chưa định hình “ánh sáng nơi cuối đường hầm”.
Trung tâm thương mại Greenhills tại Thủ đô Manila, Philippines. Ảnh: Square Space
Chuyên gia kinh tế Domini Velasquez thuộc Ngân hàng China Banking Corp ở Manila (Philipines) nhận định, năm 2024, kiểm soát lạm phát là yêu cầu vô cùng quan trọng, đồng thời tiếp tục chi tiêu công và cuối cùng là hạ lãi suất chính sách khi thích hợp để giảm chi phí kinh doanh.
Còn theo ông Robert Sierra - chuyên gia của Ngân hàng Fitch Ratings ở Indonesia nhận định, nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á này sẽ chứng kiến lạm phát giảm mạnh trong năm 2024, thúc đẩy sức mua của các hộ gia đình. Điều này vẫn có những lực cản. Nếu giá tăng cao hơn kéo theo tốc độ tăng trưởng chắc chắn sẽ thấp hơn và lạm phát cao hơn trong năm 2024.
Văn phòng Nghiên cứu kinh tế vĩ mô ASEAN+3 (AMRO), một cơ quan giám sát kinh tế khu vực trong tháng trước đã công bố một bản cập nhật, trong đó dự báo lạm phát ở Đông Nam Á, cũng như Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc (nhóm +3) dự kiến sẽ giảm xuống còn 2,6% vào năm 2024, so với ước tính năm nay là 2,9%. Bên cạnh đó, AMRO cũng đưa ra cảnh báo rằng, sự trỗi dậy của giá lương thực và năng lượng toàn cầu trong những tháng gần đây đã làm dấy lên mối lo ngại về một đợt tăng giá hàng hóa khác, cùng với nguy cơ lạm phát cao hơn trở nên nổi bật hơn. Mặt khác, AMRO nêu rõ, triển vọng tăng trưởng của ASEAN+3 đầy rẫy những điều không chắc chắn. Một cú sốc năng lượng toàn cầu kết hợp với suy thoái kinh tế toàn cầu sẽ là một đòn giáng mạnh vào kinh tế khu vực.
Giới chuyên gia cùng chung nhận định, sự chững lại của kinh tế Trung Quốc đang kéo lùi sự tăng trưởng của ngành sản xuất toàn cầu. Không chỉ ngành sản xuất điện thoại thông minh, bán dẫn và hàng điện tử suy giảm, nhu cầu với các sản phẩm máy móc đồng thời yếu đi bởi đầu tư vốn ở mức thấp.
Truyền thông Nhật Bản dẫn các nguồn phân tích và tính toán của nước này cho biết, hiện với kết quả kinh doanh của khoảng 13.000 doanh nghiệp niêm yết tại Mỹ, Trung Quốc, châu Âu, Nhật Bản và nhiều nền kinh tế khác trong giai đoạn quý III/2023, tổng thu nhập ròng của nhóm này ước tính khoảng 1,1 nghìn tỷ USD. Tổng lợi nhuận ròng của ngành sản xuất trong quý này giảm ước tính khoảng 9% so với cùng kỳ năm trước và như vậy, ghi nhận quý giảm thứ 4 liên tiếp.
Trong bài phát biểu khai mạc Hội nghị thượng đỉnh đầu tư và kinh doanh ASEAN (ABIS) vào tháng 9/2023 ở Thủ đô Jakarta của Indonesia, Tổng thống Indonesia Joko Widodo dự báo, tăng trưởng kinh tế của ASEAN năm 2024 dự kiến cao nhất thế giới với 4,5%. ASEAN đã chứng tỏ mình là một khu vực hòa bình, ổn định và phát triển thịnh vượng, trong khi 65% dân số khu vực có tiềm năng gia nhập tầng lớp trung lưu vào năm 2030. Các yếu tố trên là động lực lớn để đưa ASEAN trở thành tâm điểm tăng trưởng với chiến lược phi thường trong bối cảnh tình hình thế giới vẫn chưa được cải thiện.
Theo Báo cáo đầu tư ASEAN năm 2022 do Hội đồng khu vực đầu tư ASEAN công bố, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào ASEAN đã tăng 42%, lên 174 tỷ USD vào năm 2021. Báo cáo nhấn mạnh, sự phục hồi mạnh mẽ trên cho thấy khả năng ứng phó và sức hấp dẫn của ASEAN, với tư cách là điểm đến đầu tư lớn trên thế giới và là động lực tăng trưởng đầu tư nước ngoài. Ngoài ra, các quốc gia thành viên ASEAN đã nỗ lực thuận lợi hóa đầu tư với việc thông qua Khung thuận lợi hóa đầu tư ASEAN, phản ánh cam kết của ASEAN trong việc cải thiện hơn nữa môi trường đầu tư và kinh doanh trong khu vực.
Thanh Trúc
