Ngân hàng TMCP Đại chúng Việt Nam (PVcomBank) thành lập năm 2013 trên cơ sở hợp nhất giữa Tổng công ty Tài chính Dầu khí Việt Nam (PVFC) và Ngân hàng TMCP Phương Tây (Western Bank). Theo báo cáo tài chính kiểm toán năm 2020, PVcomBank báo lãi trước thuế gần 76 tỷ đồng với tổng tài sản đến ngày 31/12/2020 đạt 181.394 tỷ đồng.
Tuy nhiên, Theo bản báo cáo tài chính hợp nhất năm 2020 đã kiểm toán do công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC thực hiện, PVcomBank nhận một loạt ý kiến kiểm toán ngoại trừ về phân loại nợ, trích lập dự phòng, các khoản phải thu, tài sản đảm bảo để cấn trừ nợ...
PVcomBank có thể đã lỗ gần 500 tỷ đồng năm 2020.
Cụ thể, đơn vị kiểm toán lưu ý tại ngày 31/12/2020, PVcomBank chưa thực hiện phân loại nhóm nợ, trích lập dự phòng và thoái lãi dự thu đầy đủ đối với các khoản cho vay của khách hàng theo quy định hiện hành.
Ngoại trừ các khoản cho vay được giữ nguyên nhóm nợ theo Đề án tái cơ cấu Ngân hàng giai đoạn 2016-2020 (Đề án tái cơ cấu) và các khoản cho vay được giữ nguyên nhóm nợ, thu hồi nợ, trích lập dự phòng thoái thu lãi thep phương án cơ cấu lại của PVcomBank đến năm 2030 (Phương án cơ cấu lại), số dự phòng rủi ro cho vay và lãi thoái thu cần ghi nhận bổ sung tại ngày 31/12/2020 lần lượt là 821 tỷ đồng và 1.215 tỷ đồng. Nếu Ngân hàng thực hiện theo đúng quy định thì trên Bảng cân đối kế toán hợp nhất tại ngày 31/12/2020, chỉ tiêu “Dự phòng rủi ro cho vay và ứng trước khách hàng” sẽ tăng lên 821 tỷ đồng, chỉ tiêu “Các khoản lãi, phí phải thu” và “Lợi nhuận chưa phân phối” sẽ giảm đi 1.215 tỷ đồng và 2.037 tỷ đồng, “Lợi nhuận trước thuế” sẽ giảm đi 541 tỷ đồng.
Cũng tại ngày 31/12/2020, Ngân hàng chưa thực hiện phân loại nhóm nợ, trích lập dự phòng và thoái lãi dự thu đầy đủ đối với các khoản đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp chưa niêm yết theo quy định. Ngoại trừ các trái phiếu được giữ nguyên nhóm nợ theo Đề án tái cơ cấu và các trái phiếu giữ nguyên nhóm nợ, thu hồi nợ, trích lập dự phòng, thoái thu lãi theo Phương án cơ cấu lại, số dự phòng rủi ro chứng khoán kinh doanh, dự phòng rủi ro chứng khoán đầu tư và lãi thoái thu cần ghi nhận bổ sung tại ngày 31/12/2020 lần lượt là 26 tỷ đồng; 109 tỷ đồng và 27 tỷ đồng.
Nếu Ngân hàng thực hiện theo đúng quy định thì chỉ tiêu “Dự phòng rủi ro chứng khoán kinh doanh” và “Dự phòng rủi ro chứng khoán đầu tư” sẽ tăng lên lần lượt 26 tỷ đồng và 109 tỷ đồng. “Các khoản lãi, phí phải thu” và “Lợi nhuận chưa phân phối” sẽ giảm đi lần lượt 27 tỷ đồng 162 tỷ đồng, “Lợi nhuận trước thuế” sẽ tăng lên 64 tỷ đồng.
Cũng theo thông tin từ Báo cáo kiểm toán độc lập, ngày 31/12/2020, Ngân hàng chưa thực hiện trích lập dự phòng rủi ro cho các tài sản có nội bảng khác đầy đủ theo quy định. Ngoại trừ các khoản phải thu, tài sản có được xử lý theo Đề án tái cơ cấu và các khoản phải thu, tài sản có được thu hồi, trích lập dự phòng, thoái thu lãi theo Phương án cơ cấu lại, số dự phòng rủi ro cho các tài sản có nội bảng khác cần trích lập tại ngày 31/12/2020 là 254 tỷ đồng. Nếu Ngân hàng thực hiện theo đúng quy định thì chỉ tiêu ‘các khoản dự phòng rủi ro cho các tài sản Có nội bảng khác” sẽ tăng lên và “Lợi nhuận chưa phân phối” sẽ giảm đi cùng số tiền là 254 tỷ đồng. ‘Lợi nhuận trước thuế” sẽ giảm đi 130 tỷ đồng.
Trong năm 2017, Ngân hàng ghi nhận một số khoản thu nhập từ bán một số khoản đầu tư chứng khoán vốn và khoản đầu tư dài hạn chưa thỏa mãn các điều kiện ghi nhận doanh thu theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 14 - Doanh thu và thu nhập khác do chưa chuyển giao các rủi ro từ nắm giữ các cổ phần này.
Trong năm 2020, Ngân hàng đã thu hồi một khoản đầu tư dài hạn đã bán trên và hạch toán lãi phát sinh từ giao dịch này trong năm 2017 vào chi phí hoạt động khác. Nếu Ngân hàng thực hiện đúng theo quy định thì tại ngày 31/12/2020, chỉ tiêu “Chứng khoán đầu tư sẵn sàng để bán” và “Đầu tư dài hạn khác”, “Dự phòng giảm giá đầu tư dài hạn” tăng lên lần lượt 51 tỷ đồng, 11 tỷ đồng và 2 tỷ đồng. Chỉ tiêu “Các khoản phải thu” và “Lợi nhuận chưa phân phối” sẽ giảm đi tương ứng 160 tỷ đồng và 100 tỷ đồng. “Lợi nhuận trước thuế” sẽ tăng lên 37 tỷ đồng.
Theo tính toán của AASC, nếu hạch toán đúng quy định hiện hành, tổng lợi nhuận trước thuế của PVcomBank năm 2020 sẽ giảm gần 570 tỷ đồng. Như vậy, PVcomBank có thể lỗ trước thuế gần 493,6 tỷ đồng trong năm 2020 chứ không phải có lãi gần 76 tỷ đồng.
Các khoản phải thu, trong năm 2017 Ngân hàng thực hiện chuyển nhượng khoản đầu tư góp vốn mua cổ phần cho một đối tác theo phương án trả chậm (chia làm 3 đợt và đã được gia hạn thanh toán đợt 2) với tổng giá trị phải thu là 728 tỷ đồng. Tại thời điểm lập báo cáo tài chính, đối tác đã thanh toán 6 tỷ đồng và Ngân hàng đã trích lập dự phòng nợ phải thu khó đòi theo thời gian quá hạn hợp đồng với số tiền 161 tỷ đồng. Kiểm toán chưa thể xác định được khả năng thu hồi đầy đủ của khoản phải thu này, do đó kiểm toán không thể xác định liệu có cần thiết phải điều chỉnh các số liệu này hay không.
Trong năm 2019, Ngân hàng nhận bàn giao tài sản đảm bảo để cấn trừ nợ của một khoản trái phiếu doanh nghiệp chưa niêm yết với tổng giá trị tài sản đảm bảo được cấn trừ nợ là 737 tỷ đồng và ghi nhận thu nhập phát sinh từ giao dịch này là 240 tỷ đồng. Kiểm toán cũng chưa thể xác định được giá trị lợi ích kinh tế sẽ thu được từ giao dịch này cũng như chưa khẳng định được việc ghi nhận thu nhập này có đảm bảo nguyên tắc thận trọng theo quy định không.
Kiểm toán cũng nhấn mạnh PVcomBank đang ghi nhận khoản phải thu 145 tỷ đồng từ Tổng công ty Cổ phần Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí Việt Nam và 14 tỷ đồng của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam. Tuy nhiên, đến thời điểm lập báo cáo tài chính hợp nhất, các thủ tục nghiệm thu và quyết toán giữa các bên chưa hoàn thành nên chưa có cơ sở để các bên thanh toán hoàn trả khoản phải thu cho PVcomBank.
Ngoài ra, AASC cho biết ngân hàng đã áp dụng chính sách kế toán riêng trong đề xuất được nêu trong Phương án cơ cấu lại đang trình Ngân hàng Nhà nước phê duyệt liên quan đến phân loại nợ, thu hồi nợ và trích lập dự phòng, thoái lãi dự thu. Tuy nhiên, phương án này mới chỉ được Ngân hàng Nhà nước thông qua nội dung để trình Thủ tướng, chưa có quyết định chính thức. Do đó, AASC không thể xác định liệu có cần thiết phải điều chỉnh số liệu có liên quan do áp dụng chính sách kế toán riêng này hay không?
Theo ý kiến kiểm toán ngoại trừ, bản báo cáo tài chính hợp nhất đã phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu tình hình tài chính hợp nhất của PVcomBank tại ngày 31/12/2020, cũng như kết quả kinh doanh hợp nhất và tình hình lưu chuyển tiền tệ hợp nhất trong năm tài chính kết thúc cùng ngày, phù hợp với Chuẩn mực kế toán Việt Nam, Chế độ kế toán áp dụng cho các tổ chức tín dụng tại Việt Nam và các quy định pháp lý có liên quan đến việc lập và trình bày báo cáo tài chính hợp nhất.
