Hiện, chính sách để khuyến khích phát triển mối quan hệ hợp tác nhà trường – doanh nghiệp chưa được phù hợp. Ảnh minh họa
Quy định cụ thể về các thủ tục sát nhập, giải thể
Qua tổng kết, đánh giá đối với các quy định về điều kiện đầu tư và hoạt động trong lĩnh vực GDNN, Bộ LĐ-TB&XH xác định đã có một số vướng mắc, bất cập cần được sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ. Tại dự thảo, Bộ LĐ-TB&XH đề xuất sửa đổi, bổ sung chủ yếu 5 nhóm vấn đề.
Trong đó có quy định về điều kiện, trình tự, thủ tục, hồ sơ, hình thức gửi hồ sơ đối với việc thành lập, cho phép thành lập, sáp nhập, giải thể cơ sở GDNN. Quy định thành lập, cho phép thành lập, chấm dứt hoạt động phân hiệu của trường trung cấp, trường cao đẳng; đăng ký, đăng ký bổ sung hoạt động GDNN và đăng ký hoạt động liên kết đào tạo với nước ngoài.
Trước đó, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định phê duyệt nhiệm vụ lập quy hoạch mạng lưới cơ sở GDNN thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Quy hoạch nhằm đẩy mạnh xã hội hóa, khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, các tổ chức, công dân Việt Nam, cá nhân nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài thành lập cơ sở GDNN và tham gia các hoạt động GDNN. Bảo đảm sự tuân thủ, tính liên tục, kế thừa với quy hoạch thời kỳ trước, các quy hoạch có liên quan. Bảo đảm tính công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình của các bên liên quan trong quá trình lập và triển khai thực hiện và giám sát quy hoạch...
Bộ LĐ-TB&XH là cơ quan tổ chức lập Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Theo đó, Bộ này có trách nhiệm bảo đảm việc triển khai thực hiện các bước theo đúng quy định của pháp luật về quy hoạch và pháp luật khác có liên quan.
Tuy nhiên, trong thời gian qua, cơ cấu phân bố các cơ sở GDNN còn chưa đồng đều, tập trung nhiều nhất ở vùng Đồng bằng sông Hồng và vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung. Các vùng Tây Nguyên và Trung du miền núi phía Bắc là những vùng có ít các cơ sở GDNN, chủ yếu là các cơ sở GDNN phục vụ cho đào tạo nghề ngắn hạn, còn các trường cao đẳng và trung cấp có số lượng rất ít.
Theo TS Lê Đình Kha - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kỹ thuật Cao Thắng: Bối cảnh phát triển khoa học công nghệ đang đặt ra một yêu cầu cấp thiết cho các cơ sở sản xuất kinh doanh là phải đổi mới công nghệ đi đôi với nâng cao trình độ đội ngũ công nhân. Do vậy, việc phân bố các cơ sở GDNN không hợp lý giữa các vùng miền như hiện nay sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới công tác đào tạo và cung cấp nguồn nhân lực có chất lượng tại chỗ.
Các cơ sở GDNN đang phải đối mặt với nhiều thách thức về việc tuyển sinh khó khăn do tâm lý người học không muốn học nghề. Phần lớn người học nghề thuộc đối tượng gia đình có thu nhập thấp, khó quy định trần thu học phí ở mức cao dẫn đến nguồn thu từ học phí thấp. Trong khi chi phí đầu tư cho cơ sở vật chất, thiết bị, nguyên, nhiên vật liệu để dạy thực hành lớn.
Việc triển khai thực hiện xã hội hóa GDNN còn chậm và nhiều lúng túng, không đồng đều ở các tỉnh, thành phố, địa phương. Các cơ sở GDNN tư thục và có vốn đầu tư nước ngoài thường tập trung ở các thành phố, vùng kinh tế trọng điểm.
Có tình trạng nhiều trường cùng đào tạo nghề giống nhau trên một địa bàn, trong khi chính sách thu hút người học lại thiếu thống nhất.
Việc sắp xếp các cơ sở GDNN ở các bộ, ngành, địa phương hiện nay còn mang tính hành chính, cơ học. Các bộ, ngành, địa phương chưa xây dựng nguyên tắc sáp nhập cụ thể, chưa xác định chỉ tiêu giảm đầu mối cơ sở GDNN công lập. Chưa xây dựng cụ thể lộ trình tự chủ đối với các cơ sở GDNN công lập, chưa có cơ chế bảo đảm hiệu quả hoạt động của các cơ sở GDNN sau sắp xếp. Thậm chí, một số địa phương lại bố trí cơ sở vật chất, nhất là quỹ đất ở trung tâm đô thị vào mục đích sử dụng khác.
Quy định rõ trách nhiệm của cơ sở GDNN
Ngoài ra, dự thảo cũng quy định về trách nhiệm của bộ, ngành, địa phương, trách nhiệm và xử lý vi phạm đối với cơ sở GDNN. Dự thảo đề xuất bổ sung quy định rõ trách nhiệm của cơ sở GDNN về công khai kết quả cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động GDNN.
Bên cạnh đó, đề xuất quy định rõ trách nhiệm về thanh tra, kiểm tra việc thực hiện quy định về điều kiện đầu tư và hoạt động trong lĩnh vực GDNN và hoạt động liên kết đào tạo với nước ngoài...
Mô hình hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp là một trong những giải pháp đột phá để nâng cao chất lượng, hiệu quả đào tạo. Tuy nhiên, để thu hút các doanh nghiệp tìm đến tuyển dụng và hợp tác lâu dài với nhà trường thì hai bên đều phải thỏa mãn điều kiện trên cơ sở cùng có lợi.
NGƯT Phạm Xuân Khánh – Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghệ chất lượng cao Hà Nội cho rằng, lý do chính doanh nghiệp tìm đến cơ sở GDNN là chất lượng đào tạo. Có những doanh nghiệp hợp tác với cơ sở đào tạo có uy tín để nâng cao thương hiệu của mình.
Vì vậy, để thu hút doanh nghiệp tìm đến với mình, nhà trường phải chủ động đổi mới, nâng cao chất lượng dạy và học, tập trung đào tạo chất lượng cao, đào tạo theo hướng mở, linh hoạt. Đồng thời, chuyển từ hướng “cung” sang hướng “cầu”, đào tạo gắn kết với nhu cầu sử dụng lao động của doanh nghiệp. Đặc biệt là các doanh nghiệp đòi hỏi lao động trực tiếp tay nghề cao ở các lĩnh vực khoa học công nghệ tiên tiến.
Nêu ra các giải pháp, NGƯT.TS Phạm Xuân Khánh đề xuất: Hiện, chính sách để khuyến khích phát triển mối quan hệ hợp tác này chưa được phù hợp. Do đó, Nhà nước cần ban hành những chính sách cụ thể và đồng bộ để khuyến khích nhà trường, người dạy, người học… trong việc thực hiện. Từ đó, doanh nghiệp sẵn sàng tham gia tất cả các công đoạn trong quá trình đào tạo. Từ đó, cơ sở giáo dục nghề nghiệp dễ dàng tổ chức đào tạo tại doanh nghiệp, đào tạo theo đơn đặt hàng, theo địa chỉ, hợp tác nghiên cứu khoa học, sản xuất…
