Hôm 1/2, người dân Myanmar thức dậy với tin tức về vụ chính biến của quân đội. Lãnh đạo dân cử của đất nước, bà Aung San Suu Kyi, bị bắt giữ cùng các thành viên khác trong đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ (NLD) của bà.
"Tôi nghĩ giờ tôi sẽ tường thuật trực tiếp trên Twitter về một cuộc đảo chính", cựu nhà báo Reuters Aye Min Thant viết trên Twitter ngay trước 7h (giờ địa phương).
"Mọi thứ hiện tại vẫn khá yên tĩnh, mặc dù mọi người đã thức dậy và cảm thấy sợ hãi. Tôi đã nhận được cuộc gọi từ bạn bè và người thân từ 6h sáng. Internet lúc có lúc không và SIM điện thoại của tôi không còn hoạt động".
Bắt giữ "toàn bộ" từ sáng sớm
Vụ chính biến được công bố trên đài truyền hình thuộc sở hữu của quân đội. Thông báo cho biết tổng tư lệnh quân đội Myanmar, tướng Min Aung Hlaing, đã lên nắm quyền, và tình trạng khẩn cấp kéo dài một năm được ban bố.
Tướng Min Aung Hlaing và bà Aung San Suu Kyi năm 2015. Ảnh: Reuters.
Động thái diễn ra sau chiến thắng vang dội của NLD trong cuộc bầu cử vào tháng 11/2020 mà quân đội tuyên bố đã có gian lận. Bà Suu Kyi đã kêu gọi những người ủng hộ bà "phản đối vụ đảo chính".
Myanmar, tên cũ là Burma, được cai trị bởi các lực lượng vũ trang cho đến năm 2011, khi cuộc cải cách dân chủ do bà Suu Kyi lãnh đạo chấm dứt chế độ quân quản.
Một người dân sống tại Yangon, thành phố lớn nhất Myanmar, nói với BBC rằng cô đang chuẩn bị đi bộ thể dục vào sáng sớm thì nhận được tin nhắn từ một người bạn cho biết bà Suu Kyi bị bắt giữ.
Cô gái 25 tuổi, yêu cầu giấu tên, ngay lập tức đăng nhập vào mạng xã hội.
"Thức dậy và biết rằng thế giới của bạn đã bị đảo lộn hoàn toàn chỉ qua một đêm không phải là cảm giác mới mẻ, cảm giác đó chúng tôi từng vượt qua, thứ cảm giác tôi chưa bao giờ nghĩ rằng chúng tôi sẽ buộc phải trải nghiệm lại", cô cho biết, hồi tưởng về thời thơ ấu của cô dưới sự cai trị của quân đội.
"Điều khiến tôi thực sự bàng hoàng là chứng kiến cách các bộ trưởng khu vực của chúng tôi bị bắt giữ. Bởi điều này có nghĩa là họ thực sự đã bắt toàn bộ mọi người, không chỉ bà Aung San Suu Kyi", cô nói thêm.
Vụ bắt giữ nhà lập pháp khu vực Pa Pa Han đã được chồng bà phát trực tiếp trên Facebook.
Các nhà hoạt động chính trị, bao gồm cả nhà làm phim Min Htin Ko Ko Gyi, cũng được cho là đã bị bắt giữ.
Theo Reuters, ít nhất 42 quan chức đã bị bắt giữ.
"Xe quân sự chạy khắp thành phố"
"Chúng tôi thức dậy với tin tức về vụ chính biến vào sáng sớm và một số bạn bè của chúng tôi đã bị bắt giữ", một nhà hoạt động địa phương nói với chương trình Newsday của BBC.
"Kết nối Internet không còn nữa... Tôi không thể ra ngoài và sử dụng điện thoại của mình, không còn tí data nào. Đây là những gì đang xảy ra ngay lúc này. Những chiếc xe quân sự đang chạy khắp thành phố", cô nói.
Xe quân sự trên đường phố Naypyitaw hôm 1/2. Ảnh: Reuters.
Trên Twitter, nhà báo địa phương Cape Diamond cho biết tại thủ đô Naypyitaw, sóng điện thoại, Internet đã bị cắt từ 4h đến 11h15. "Không điện thoại, không Wi-Fi", ông viết trên Twitter.
Các kênh truyền hình quốc tế và trong nước, bao gồm cả đài truyền hình nhà nước, đã bị cắt sóng. Những lá cờ của NLD đã được tháo xuống tại nhà dân cũng như các cơ sở kinh doanh ở Yangon.
"Hàng xóm của tôi vừa hạ cờ NLD... Nỗi sợ bạo lực là có thật", nhà báo, nhà nghiên cứu Annie Zaman viết trên Twitter.
Sau đó, cô chia sẻ video về việc lá cờ tại một khu chợ địa phương bị hạ xuống.
Bầu không khí lo ngại
Người dân Myanmar đang trải qua thời kỳ khó khăn về kinh tế, và sự xuất hiện của một vụ chính biến khiến nhiều người lo sợ sẽ không thể tiếp cận hàng hóa thiết yếu.
Ma Nan, thương nhân ở Yangon, nói với BBC: "Tôi lo lắng không biết giá hàng hóa có tăng không. Tôi lo lắng vì con gái tôi chưa học xong. Chỉ mới được một nửa. Đây lại là lúc đại dịch đang xảy ra".
Một chốt kiểm soát của quân đội ở Naypyitaw hôm 1/2. Ảnh: Reuters.
Than Than Nyunt, người làm nội trợ ở Yanong, cũng lo lắng rằng giá hàng hóa sẽ tăng cao và "mọi người sẽ nổi dậy". "Tôi hy vọng rằng Aung San Suu Kyi và các cộng sự của bà ấy sẽ sớm được tự do", bà nói.
Những lo ngại sẽ trở thành sự thật nếu cuộc chính biến này đồng nghĩa với việc quay trở lại cuộc sống dưới sự thống lĩnh của quân đội những năm 1990 và 2000.
Năm 1988, quân đội Myanmar đã tiến hành vụ đảo chính chấn động.
Bà Suu Kyi khi đó đã trở nên nổi tiếng. Bà đã chiến đấu với chế độ quân quản, đấu tranh trong suốt hai thập kỷ, khi quân đội không chấp nhận chiến thắng của bà trong cuộc bầu cử năm 1990.
Cuộc sống bị nhấn chìm bởi tham nhũng, giá cả biến động, xung đột sắc tộc ở những khu vực khác, nhiều người đang lo lắng về việc liệu tiếp theo chuyện gì sẽ xảy ra.
"Chúng tôi đang cố gắng trấn an bản thân rằng chúng tôi sẽ vượt qua được vì chúng tôi từng vượt qua những điều tồi tệ hơn vậy trước đây", cô gái 25 tuổi ở Yangon nói với BBC.
"Nhưng tôi ước rằng chúng tôi không phải làm như vậy, tôi ước gì chúng tôi không phải tự nhủ mình phải mạnh mẽ".
Tuy nhiên, một số người ủng hộ quân đội đã tổ chức ăn mừng vụ đảo chính, diễu hành trên đường phố với những bài hát thể hiện lòng yêu nước.
Quân đội canh gác ngoài tòa thị chính Yangon Rạng sáng 1/2, nhiều nhà lãnh đạo của đảng NLD bị quân đội bắt giữ. Binh sĩ đã được triển khai bên ngoài tòa thị chính ở Yangon và thủ đô Naypyitaw.
